اپلیکیشن های تاکسی یاب در چند سال گذشته یکی از موفق ترین اپلیکیشن های داخلی بودند که توانستند روی دستگاه های هوشمند بیشتر ایرانی ها نصب شوند.

این اپلیکیشن های استارتاپی محبوبیت خود را به سرعت میان کاربران پیدا کردند و طراحی آنها به گونه ای است که هم رانندگان و هم مسافران از عملکرد آنها رضایت داشتند.

اما طی چند ماه گذشته برای این دست اپلیکیشن ها که در راس آنها  «اسنپ» و  «تپسی» قرار دارد مشکلاتی به وجود آمده و بعضی ها خواهان پلمپ شدن این دو شرکت استارتاپی موفق ایرانی شده اند.

در ادامه گفت وگویی داریم با مجتبی عندلیب آذر، مشاور استارتاپ تا در مورد عملکرد این دو اپلیکیشن و تأثیر آنها بر بخش های مختلف جامعه بیشتر آشنا شویم.

مردم از خدماتی که یک اپلیکیشن به آنها در تردد درون شهری می دهد رضایت کسب کرده اند. این رضایت ناشی از اپلیکیشن است یا ناشی از تغییر در نوع ارائه خدمات؟

اولا طبق آمار وزارت ارتباطات 40میلیون دستگاه هوشمند در ایران در دست مردم است، این یعنی 40 میلیون مشتری بالقوه برای هر چیزی. دوما دستگاه هوشمند یعنی اینکه بتواند ضمن برآورده کردن برخی نیازها، انجام برخی دیگر از فعالیت ها را به عهده بگیرد.

سوما هوشمندی کسب و کار هم یعنی همین که این بازار را ببینید و با خلاقیت و الگوبرداری بتوانید خلق ارزش بکنید.

و در آخر اینکه شومپیتر، یکی از بزرگ ترین نظریه پردازان کارآفرینی حدود بیست و چند سال قبل تئوری تخریب خلاق را مطرح کرد.

از تمام چهار مورد فوق می توان یک نتیجه گیری اولیه گرفت که در فضای کسب و کار امروزی، کسب و کاری هوشمند است که روال های به ظاهر رسمی و قدیمی را هوشمندانه دوباره از نو طراحی کرده و ایجاد ارزش کند. این مقدمه ای بود بر کسب و کار های نوظهور فعلی که برخی موافقند و برخی بنا به دلایلی مخالف.

حال برگردیم به سوال شما، باید بگویم که اپلیکیشن ابزار یک کسب و کار است و نه خود آن و این اشتباه رایجی است که بسیاری درگیر آن هستند. در پشت هر اپلیکیشنی اجتماعی از منابع و سرمایه مشغول هستند که این هنر مالکان کسب و کار است که معرف منابع خود باشند.

پس اجازه دهید با این فرض جلو برویم که ما اپلیکیشن تردد نداریم بلکه سازمان هایی هستند که هوشمندانه از طریق این گونه ابزارها به ارائه خدمت می پردازند.

به نظر من میزان رضایتی که در همه نظرسنجی ها به وضوح از عملکرد این کسب و کارهای نوپا نشان داده شده، از الگوبرداری و تحلیل صحیح و هوشمندانه یک خدمت که بخشی از صنعت حمل و نقل ما است، ناشی می شود و همچنین عدم ارائه خدمات مناسب به شیوه سنتی آن.

ایجاد و خلق اپلیکیشنی برای درخواست تاکسی صرفا آژانس داران و تاکسی سرویس داران را حذف کرده یا امکان ارائه خدماتی را فراهم کرده که در شیوه عملکرد در تاکسی سرویس ها قابل ارائه نبود؟

اجازه دهید سخن شما را تصحیح کنم. ما چیزی به اسم اپلیکیشن درخواست تاکسی نداریم، سازمانی داریم که ارائه بخشی از خدمات خود را روی یک اپلیکیشن طراحی کرده است.

درست ترین و منطقی ترین روش برخورد با این کسب و کار نوپا الگوبرداری از آن بود و نه مقابله. باید این را بدانیم که هر کسب و کاری یا خدمتی یک دوره عمر دارد و اگر نتواند خود را سریعا بازمهندسی کند (که نکرده است) محکوم به فنا و حذف است.

اگر سازمان های قدیمی مثل آژانس ها، تاکسی داران و سایر سازمان های درگیر در حمل و نقل از این پدیده نوظهور در ایران به طور رایگان الگوبرداری می کردند، امروز شاهد چنین مجادلاتی نبودیم.

به نظر می رسد یکی از مهم ترین هزینه هایی که اسنپ و تپسی از هزینه حمل و نقل درون شهری کاسته اند هزینه تحمیل شده اجاره ملک برای مکان تاکسی سرویس بوده است. فرض کنید شخصی در الهیه یا فرمانیه یا نظایر آن مناطق بخواهد تاکسی سرویس راه بیندازد. هزینه خرید ملک برای دفتر آژانس یا اجاره آن رقم قابل توجهی در ماه می شود که این هزینه به مسافر تحمیل می شود.

فکر نکنم به این سادگی و با این معیار باشد. عدم ارائه سرویس مطلوب توسط آژانس ها و سایر سازمان های خدماتی در این زمینه باعث استقبال مردم شده است. مطمئن باشید اسنپ و تپسی هم هزینه های اداری و جاری خاص خود را دارند، فقط فرق شان با دیگران این است که هوشمندانه درآمد و هزینه خود را مدیریت می کنند.

آنچه در تعریف شرکت های دانش بنیان مطرح است و می تواند ارائه خدمات و کیفیت آن را دگرگون کند چیست و این چه ویژگی ای در سیستم های نوین است؟

این سوال کلی شما را به صورت اجمالی سخت می توان پاسخ گفت، اما سعی خود را خواهم کرد.

من شخصاً قائل به این نوع جدا سازی ها نیستم. بنده تمایزی بین شرکت های دانش بنیان و دیگر شرکت های فعال کنونی قائل نیستم. اجازه بدهید مثالی بزنم؛ یک کارخانه تولید دارو، یک بیمارستان و یک کارخانه ذوب فلز را در نظر بگیرید، به نظر شما اینها دانش بنیان نیستند؟ اتفاقا اساس این شرکت ها هم دانش است. به علاوه اینکه دانش تنها سرمایه آنها نیست و تنها از دانش به عنوان یکی از منابع استفاده می کنند. اگر یکی از تعاریف شرکت های دانش بنیان این است که سرمایه شان فقط دانش است پس چرا همه دست به کار شدند تا بقیه منابع را برای شان فراهم کنند.

فکر می کنم شاخصه اصلی شرکت های دانش بنیان استفاده از دانش روز و آمادگی تغییر برای تطابق با تغییر جنس دانش به صورت مداوم است.

اصلا یکی از معانی چابکی همین است. شرکت های دانش بنیان شرکت های چابکی هستند که علاوه بر استفاده از دانش روز آمادگی هر تغییری را دارند.

جواب سوال شما این است که بله، اصل اساسی شرکت های دانش بنیان همین است که فرآیندهای تولید یک خدمت یا محصول را مجددا طراحی و با دانش و ابزار جدید باز آفرینی کنند.

امنیت اطلاعات تا چه اندازه در این مقوله مطرح است. آیا اطلاعات مسافران می تواند مورد سوءاستفاده قرارگیرد؟ از سوی دیگر اینکه همه اطلاعات و مقاصد سفرهای شهروندان در این اپلیکیشن و سرورهای آن ثبت می شود می تواند سبب عدم امنیت مسافر شود یا خود این می تواند به یک مقوله تأمین امنیت منجر شود؟

امنیت اطلاعات در این جریان یک بحث کاملا انحرافی است .مگر شما همین الان می دانید که اطلاعات ایمیل های تان کجا ثبت می شود، ریز مکالمات و پیامک ها، اطلاعات خریدها و تراکنش های بانکی و... کجا ثبت می شوند، مگر ندیدید که برای داستان حذف رایانه ثروتمندان دولت به چه بدبختی ای افتاد و هیچ دیتابیس موثقی نداشت. همین حالا با ردیابی موبایل شما مسیرهای تردد و حتی توقف شما کاملاً امکان پذیر است. به نظرم این یک دعوای اقتصادی و سیاسی است. متولیان امر بازار پررونقی را که به حال خود رها کرده بودند از دست رفته می بینند و حال مثل همیشه مردم قربانی اصلی این قیل و قال ها هستند.

یکی فیلتر می کند، یکی سهم می خواهد، یکی سرمایه گذاری می کند، اما مثل همیشه کار خلاقانه مسیر خود را برای رشد و ترقی پیدا می کند. این را بدانیم که وقتی شما خدمتی ارزشمند را دریافت می کنید دیگر حاضر نیستید به گذشته برگردید. مزیت های تاکسی های به قول شما نوظهور آنقدر بی شمار است که کمبودها و نواقص احتمالی آن را به خوبی می پوشانند به خصوص اینکه این خدمات در بستر شرکت های دانش بنیان شکل می گیرد، بدین معنی که نیاز به بخشنامه و قانون و شورای شهر و مصوبه و تغییر رئیس و مرئوس و این گونه مسائل برای تغییر و بهینه کردن فرآیندها نیست.

بحث اشتغال و توسعه اقتصادی به ویژه بعد از برجام بسیار مطرح شده است. از سویی رکود اقتصادی در سال هایی که تحریم بودیم باعث از بین رفتن بسیاری از فرصت های شغلی شده است. حالا اگر قرار باشد این همه مقاومت در برابر اشتغال نوین باشد چگونه انتظار توسعه داریم؟ شما به بحثی تحت عنوان  «تخریب خلاق» هم اشاره کردید. آیا این تخریب خلاق بهتر از روش های سنتی کند و دیربازده نیست؟

پز توسعه دادن کاری است بس آسان؛ بعضی سازمان ها، خدماتی که ارائه می دهند دوره عمرشان به سر رسیده، اگر هوشمندانه نخواهند تغییر کنند، لااقل متواضعانه شکست را بپذیرند، با لمپنیسم و پوپولیسم و جار و جنجال نمی توان جلوی توسعه را گرفت.

مطمئن باشید رویه تغییر ماهیت و فرآیند بسیاری از کسب و کارها به ایران رسیده و خواهد رسید.

وقت آن است که دولت و سازمان های متبوعش و دستگاه های عریض و طویل شهرداری ها کوچک شوند و به فکر بهبود فرآیندهای خدمت دهی واقعی به مردم باشند.

فرصت امروز